Artikel : Penggunaan ICT di dalam Pengajaran dan Pembelajaran Sejarah

Penggunaan ICT di dalam Pengajaran dan Pembelajaran Sejarah 

        

 

 

 

 

 

 

Mata pelajaran sejarah sering dikaitkan dengan unsur lama dan statik dalam pengajaran dan pembelajaran. Justeru tulisan ini cuba mengetengahkan bagaimana aspek ICT boleh digunakan sebagai bahan untuk P&P sejarah. P&P sejarah boleh menggunakan empat teknik iaitu teknik tutorial, penerokaan, aplikasi dan komunikasi. P&P Keempat-empat teknik ini boleh menggunakan Kaedah Portal dan Forum, e-mail, CDROM, pangkalan data sejarah, pemprosesan perkataan dan presentation, dan penggunaan perpustakaan maya. Penggunaan ICT dalam P&P turut memberikan kesan dan cabaran kepada kita dari aspek propaganda dan tempias globalisasi, keupayaan mengakses maklumat, kekurangan perisian dan courseware berbahasa Melayu, Isu latihan guru sejarah, persamaan peluang mengakses bahan, dan isu pengajaran dan pembelajaran. Secara kesimpulannya pengalaman negara-negara di Eropah menunjukkan P&P menggunakan ICT dapat meningkatkan minat dan pencapaian dalam mata pelajaran sejarah. Walau bagaimanapun penggunaan ICT harus dirancang dengan teliti untuk mengelak mata pelajaran sejarah menjadi Sejarah ICT dan bukannya ICT dalam P&P Sejarah.

      

        Kajian di England menunjukkan kualiti pengajaran sejarah sama ada dengan menggunakan ICT atau tidak, banyak bergantung kepada sejauh mana ilmu pengetahuan guru tentang mata pelajaran. Pemahaman guru tentang bagaimana cara terbaik untuk menyampaikannya juga memainkan peranan penting. Guru sejarah yang baik akan mencabar pelajarnya untuk berfikir secara sejarah. Penggunaan ICT dalam P&P sejarah bermaksud bagaimana ICT membantu proses P&P. Menurut Chris Durbin (Joke van der Leeuw-Roord. 1998 ), pembangunan ICT akan memberi impak kepada pengajaran mata pelajaran sejarah. Misalnya kemampuan untuk mengakses data dalam jumlah yang besar akan membawa pelajar untuk bekerja secara kendiri. Untuk itu mereka memerlukan kemahiran inkuiri, menganalisis dan membina argument. Untuk mencapai matlamat ini kita harus memberi peluang untuk pelajar membuat analisis tentang masa lalu secara bebas dan menggunakan perisian pemprosesan perkataan (MS Word atau Text) untuk menuli semula jawapan kepada persoalan yang ditimbulkan.

             

          Walaupun banyak kaedah boleh digunakan dengan menggunakan ICT dalam P&P, Pusat Perkembangan Kurikulum Kementerian Pelajaran Malaysia (2001) mencadangkan P&P melalui empat kategori:

1. Tutorial
2. Penerokaan
3. Aplikasi
4. komunikasi

 

1. Pembelajaran Tutorial

ICT dalam P&P mata pelajaran sejarah boleh menggunakan kaedah tutorial apabila digunakan untuk menyampaikan kandungan pelajaran berdasarkan urutan topik yang telah ditetapkan (Pusat Perkembangan Kurikulum 2001). Kaedah tutorial merangkumi:

1. Pembelajaran Ekspositori
2. Demonstrasi sesuatu fenomena yang dikawal urutannya
3. Latihan atau latih tubi yang disampai dan dikawal oleh sistem

Melalui kaedah ini guru akan menerangkan dengan teliti cara penggunaan komputer dan perisian yang terdapat di dalam CDROM, cakera keras ataupun laman web (Pusat Perkembangan Kurikulum 2001). Dengan itu pelajar boleh menggunakan bahan dengan panduan daripada guru. Situasi ini menjadi lebih mudah disebabkan semua perisian yang ada kini menggunakan aspek multimedia.

Kaedah ini sesuai digunakan apabila terdapat perbezaan kemampuan penggunaan alat ICT di kalangan pelajar dan bilangan pelajar sangat ramai di dalam sesebuah kelas. Penyediaan bahan melalui courseware akan dapat menyeleaikan masalah kekurangan guru misalnya guru terbabit terlibat dalam aturcara di luar sekolah. Malah latihan pelbagai peringkat memberi ruang pelajar yang berbeza kemampuan untuk menguji keupayaan mereka sesuai dengan tahap yang disediakan.

 

2.Pembelajaran Penerokaan (Eksploratory)


Pembelajaran Penerokaan boleh berlaku sekiranya ICT digunakan sebagai medium untuk:

1. Mencari dan mengakses maklumat daripada CDROM/DVDROM dan internet
2. Mempelajari sesuatu secara simulasi
3. Demonstrasi sesuatu kejadian yang urutan babaknya dikawal oleh murid

Pembelajaran berbentuk penerokaan melalui laman web diperkenalkan oleh Jack Thorpe dan Jabatan Pertahanan Amerika Syarikat yang bertujuan melatih tentera Amerika dalam melakukan sesuatu operasi. Malah kaedah simulasi berasaskan laman web bagi Yucesan dan Chun Hung Chen (Shaharudin Md Salleh 2007) merupakan salah satu cara untuk meluaskan kaedah simulasi dalam pendidikan disebabkan sifat internet yang lebih mudah diakses melalui pelbagai sistem operasi komputer. Ini disokong oleh kajian Lorenz et. al (Shaharudin Md Salleh 2007) menyatakan simulasi boleh menjadi alat dan model yang boleh digunakan oleh pelajar malah ia bersifat global disebabkan ciri yang mudah diakses. Ini menyokong pembelajaran kaedah kooperatif dilakukan di dalam kelas.

Pembelajaran penerokaan boleh dilakukan melalui penyediaan CDROM atau DVDROM yang sesuai dengan P&P Sejarah selain daripada menggunakan internet. Dalam satu kajian kes di Sweden, pembelajaran sejarah menggunakan CDROM yang diusahakan oleh Muzium dan Jabatan Arkib di Stockholm. Dalam modul yang disediakan pelajar diminta mengemukan persoalan dan mengemukakan dapatan mereka. Pelajar telah membincangkan tentang projek yang dibuat dan mempersembahkan hasil melalui Power Point. Banyak penemuan yang dihasilkan oleh pelajar dan didapati mereka sangat gembira dengan hasil tinjauan mereka. Manakala di Canada (Paquin M & Barfurth M 2007) kajian menunjukkan berlakunya peningkatan minat daripada pelajar disebabkan sebahagian pelajar memiliki kemahiran menggunakan alat ICT.


Melalui kaedah ini pelajar sendiri yang menentukan maklumat yang diterima melalui medium ICT. Justeru penerangan yang jelas amat penting agar pelajar menggunakan ICT untuk mempelajari sejarah. Kaedah ini sangat sesuai dengan pendekatan pembelajaran Konstruktif, iaitu penekanan kepada aspek kritis, penyelesaian masalah, pengalaman pelajaran yang autentik, dan pengetahuan yang dibina melalui interaksi sosial.

Kaedah ini sesuai dalam situasi berikut:

1. Pembelajaran yang berbentuk inkuiri penemuan
2. Penyelesaian masalah kehidupan sebenar
3. Kajian masa depan
4. Pembelajaran simulasi


Kaedah ini akan memberi kelebihan kepada pelajar supaya lebih aktif dan tidak berorientasikan guru. Guru boleh menerapkan teori pembelajaran konstruktif, pelbagai kecergasan dan sebagainya.

 

3. Aplikasi Teknologi Maklumat

Internet merupakan sumber maklumat yang begitu besar tetapi tidak semuanya boleh digunakan sebagai sumber maklumat yang sahih dari kaca mata sejarah. Malah maklumat yang sama boleh ditafsirkan dengan cara yang berbeza oleh penulis laman web. Aspek “bias”, propaganda politik dan ekonomi boleh mempengaruhi tafsiran bahan sejarah.

Pencarian maklumat sejarah yang sah bukanlah satu tugas yang mudah. Pelayar (Browser) yang sesuai dan banyak digunakan misalnya Internet Explorer, Mozilla Firefox dan Netcape Navigator. Semua pelayar ini boleh menyimpan tapak-tapak web yang dilayari (Bookmark). Manakala pencarian di internet akan menggunakan enjin pencari seperti Yahoo, Google, Alta Vista dan lain-lain lagi. Kaedah yang biasa digunakan dalam P&P ialah:

* Guru menyenaraikan alamat web untuk dicarikan maklumat.
* Guru menyenaraikan beberapa soalan yang perlu diselesaikan melalui carian maklumat di laman web.
* Pelajar akan membentangkan hasil dapatan mereka.

Perkara paling jelas dalam menggunakan aplikasi ICT untuk tujuan P&P sejarah ialah kita boleh memberi tumpuan kepada topik pengajaran berbanding sub topik lain yang kurang ditekankan. Misalnya, selepas melakukan ekperimen dalam kajian Arkeologi sejarah pelajar perlu mengkaji hubungan di antara dua pembolehubah. Mungkin pelajar perlu membuat plot graf yang banyak untuk melihat hubungan. Adalah tidak dinafikan pelajar perlu memiliki pengetahuan dalam membina graf tetapi dalam sejarah kita wajar memanipulasi beberapa perisian yang khusus untuk membuat pengiraan dan membina graf. Justeru, perhatian pelajar bukanlah tentang masalah mebina graf teapi untuk membuat tafsiran dan analisis terhadap graf dan trend graf yang dibina oleh perisian komputer (Pusat Perkembangan Kurikulum 2001).

Kekurangan yang paling ketara dalam implementasi kaedah ICT dalam P&P sejarah di negara kita ialah tidak wujud aspek perkongsian maklumat dengan sekolah atau institusi lain dalam dapatan bahan. Kalaupun ada aspek perkongsian hanya terhad kepada perkongsian yang berkaitan dengan soalan peperiksaan atau pembinaan bank soalan.

Aplikasi ICT dalam P&P sejarah boleh melibatkan penggunaan Internet, E-Mail, CDROM, Pangkalan Data, dan Pemprosesan perkataan. Aplikasi ini akan dijelaskan dalam topik seterusnya.

 

4. ICT Sebagai Alat Komunikasi

Aspek Komunikasi dalam peralatan ICT hanya terhasil apabila sumber sejarah, guru dan pelajar dapat menerima, menghantar dan berkongsi bahan sejarah dalam lokasi tempat yang berbeza. Komunikasi di buat dalam bentuk Komputer Peribadi (PC), Notebook dan telefon bimbit. Perbezaan tempat ialah jarak di antara sumber, guru dan pelajar berada, malah mungkin merentasi sempadan negara dan sempadan masa. Bahan yang dikongsi boleh wujud dalam bentuk:

1. Teks

2. Grafik

3. Audio

4. Video

5. Kombinasi pelabagai mod

Teknik komunikasi dalam P&P melalui empat teknik di bawah:

1. Teknik Seorang (bersendirian) – Teknik ini biasa dilakukan melalui ekplorasi terhadap bahan di internet. Dalam teknik ini pelajar akan membuat akses tehadap sumber sejarah tanpa melibatkan komunikasi dua hala.

2. Teknik Seorang kepada Seorang-Teknik ini melibatkan komunikasi di antara pelajar atau pelajar dengan guru. Biasanya kaedah ini melibatkan penggunaan penggunaan khidmat pesanan ringkas (SMS) pada telefon bimbit, E-Mail, dan Chatting.

3. Teknik Seorang kepada Ramai – Kaedah ini melibatkan penggunaan E-Mail, Chatting, Forum dan Kumpulan-kumpulan pengguna di Yahoo atau Gmail (Aspek ini akan diperincikan di bahagian topik seterusnya).

4. Teknik Ramai kepada Ramai - Teknik yang biasa digunakan ialah forum dan Kumpulan-kumpulan pengguna di Yahoo atau Gmail.

Satu model yang boleh memainkan peranan penting di sini ialah Pembelajaran Kolaboratif. Pemodenan infrastruktur komunikasi menjadi pelajar, guru dan sumber sejarah boleh berhubung merentas sempadan daerah, budaya, dan politik. Justeru, pembelajaran sejarah oleh pelajar akan banyak berkongsi pengalaman dan membuat perbandingan dengan negara lain. Kaedah pembelajaran begini mampu membuka minda (Pusat Perkembangan Kurikulum 2001), serta menjadikan pembelajaran sejarah sesuatu yang sangat menyeronokkan pelajar. Peningkatan ilmu pengetahuan hasil empat teknik komunikasi diharap dapat meningkatkan keyakinan kendiri pelajar dan seterusnya memenuhi matlamat negara menyediakan pelajar yang boleh bersaing di peringkat global dalam semua apek kehidupan.